Alles wat nieuw is, roept aanvankelijk veel vragen op. Absolute transparantie is belangrijk om acceptatie en vertrouwen te creëren. Hier vind je antwoorden op belangrijke vragen over lavatie.
Een specifieke datum kan nog niet worden gegeven. We zijn voortdurend in gesprek met de sociale ministeries van de deelstaten en hebben aanvragen ingediend voor goedkeuring van de lavatie en opname in de begrafeniswet van de betreffende deelstaat. In Duitsland valt het begrafenisrecht onder de bevoegdheid van de deelstaten – er zijn dus 16 verschillende wetten, waardoor het landelijk toestaan van een nieuw, aanvullend type begrafenis een langdurig proces wordt. Met het oog op de klimaat- en energiecrisis geloven we echter dat we snel moeten handelen om de verandering naar meer duurzaamheid in onze sector actief te stimuleren.
In wezen is dit proces een versnelde versie van natuurlijke ontbinding. Hydrolyse beschrijft de splitsing van een chemische verbinding door een reactie met water.
De oplossing bestaat uit ongeveer 95 % water en ongeveer 5 % alkali. De gebruikte alkaliën zijn dezelfde stoffen die worden gebruikt in gewone cosmetische producten, bodywash en voedselbereiding.
Botten en tanden (calciumfosfaat) blijven achter in het lavarium, net als eventuele bestaande prothesen. De menselijke resten worden vermalen tot zogenaamde “witte as” en begraven in een urn.
Een belangrijke factor is de hoge energie-efficiëntie. Vergeleken met crematie wordt meer dan 90% energie bespaard4 (zie hieronder). Tegelijkertijd wordt er geen schadelijke uitstoot geproduceerd. Bovendien neutraliseert de alkalische hydrolyse alle schadelijke stoffen, zodat het milieu niet wordt vervuild door medicijnen en dergelijke.
Juridisch is deze kwestie nog niet definitief opgehelderd. Als er een wens is om een begrafenisdienst te houden vóór de lavatie, is er altijd de mogelijkheid om een kist te lenen. In tegenstelling tot cremeren en begraven is er geen kist nodig voor de lavatie zelf.
De resterende vloeistof is microbiologisch steriel en bevat geen DNA/RNA5 meer (zie hieronder), omdat het proces het menselijk lichaam volledig afbreekt in zijn oorspronkelijke elementen – aminozuren, peptiden, suikers en mineralen. De vloeistof wordt gefilterd en kan dan veilig in de riolering worden geloosd. De lozing vindt plaats in overeenstemming met alle wettelijke voorschriften en milieueisen.
TNO uit Nederland – een onafhankelijke onderzoeksorganisatie zonder winstoogmerk – heeft een studie³ (zie hieronder) uitgevoerd om de veiligheidsaspecten van het proces te beoordelen. Het afvalwater werd onder andere geanalyseerd, er werd een gevaren- en risicoanalyse (HAZOP-analyse) uitgevoerd en machineafhankelijke testcertificaten (inclusief proces- en instrumentendiagram) werden gecontroleerd en opgesteld. Het onderzoek bevestigt dat alkalische hydrolyse technisch en biologisch veilig is en geen risico vormt voor mens of milieu. Het afvalwater van het proces kan veilig in de riolering worden geloosd.
Er zijn veel individuele meningen over deze vraag – de houding ten opzichte van andere, reeds gevestigde vormen van begraven varieert ook sterk. Vooral religieuze, culturele en emotionele aspecten spelen een rol in de discussie. Critici van de procedure beweren dat het ontbreekt aan eerbied en waardigheid omdat het lozen van de resterende vloeistof in het riool wordt gelijkgesteld aan “verwijdering”. Voor ons concentreert dit argument zich te veel op het verwijderingsaspect, dat uiteindelijk deel uitmaakt van elke vorm van begraven. De focus moet daarentegen liggen op het individuele afscheid van de overledene, de omgang met het lichaam door de begrafenisondernemers en de uiteindelijke begrafenis. In dit geval past lavatie naadloos in het bestaande rouwproces en moet het daarom vanuit ethisch perspectief worden beschouwd als analoog aan crematie. We kunnen niet beïnvloeden hoe elk individu zich voelt over de lavatie. Voor ons persoonlijk is het positief: het gaat terug naar de elementen waaruit het leven is ontstaan – terug naar de oorsprong, zodat de cirkel van het leven wordt gesloten.
Op dit punt willen we je verwijzen naar een artikel van de Universiteit van Bonn getiteld “On the ethical justifiability of the introduction of alkaline hydrolysis procedures in the funeral sector in Germany”.
Omdat we dialoog in alle richtingen belangrijk vinden, hebben we natuurlijk ook contact met vertegenwoordigers van de kerken. Een definitieve beoordeling en verklaring is op dit moment nog niet beschikbaar, omdat het wetenschappelijke en maatschappelijke debat over dit nieuwe type begrafenis nog in volle gang is. Voor de kerk lag de focus vooral op pastorale kwesties, zoals de mogelijkheden om afscheid te nemen. Daarnaast wordt ook het theologische en liturgische onderzoek van de lavatie behandeld.
¹ Gezondheidsraad (2020): De toelaatbaarheid van nieuwe technieken om overledenen te verwijderen. Aan: de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Nr. 2020/06e. Adviesrapport. Den Haag, 25 mei 2020 (https://www.healthcouncil.nl/documents/advisory-reports/2020/05/25/admissibility-of-new-techniques-of-disposing-of-the-dead)
² Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) (2014): Milieueffecten van verschillende uitvaarttechnieken – update van eerder TNO onderzoek. TNO-rapport. TNO 2014 R11303 (Keijzer, E. E.; ten Broeke, H. M.; Ansems, A. M. M.)
Reinders JEA, Spruijt MPN. Veiligheidsanalyse Resomeren. Utrecht: TNO, 2018
4 Energie-audit 2021 Crematorium Am Waldfriedhof Schwäbisch Hall GmbH & Co. KG, onderzoeksproject alkalische hydrolyse van dank & treu GmbH & Co. KG in samenwerking met de Universiteit van Hohenheim 2023
5 Belgische bioveiligheidsprofessionals. Een BBP-voorstel over de wettelijke status van de steriele vloeibare en vaste fracties die het resultaat zijn van alkalische hydrolyse van dierlijke karkassen. 2014
Schotse politieautoriteit. DNA-analyse van het resomatieproduct. Glasgow: Schotse politieautoriteit, 2010